Ενδέχεται να υπέπεσε στην αντίληψη κάποιων ότι πρόσφατα (4.10.21) πέρασε η «Παγκόσμια Ημέρα των Εκπαιδευτικών». Μετά από 2 περίπου χρόνια κλειστών πανεπιστημίων και σχολείων και εμπέδωσης του άθλιου αναγκαστικού υποκατάστατου της «τηλεκπαίδευσης», αχνοφέγγει η ελπίδα έστω εν μέρει αποκατάστασης κάποιας ανθρώπινης ζωντανής παιδαγωγικής σχέσης.

Δυστυχώς, οι κυβερνώντες, πρακτικά όχι μόνο δεν έκαναν τίποτε για να οχυρώσουν την ασφαλή εκπαίδευση στην πανδημία, αλλά έχουν κάνει τα πάντα για να θάψουν και αυτή την ελπίδα. Από άγριες αγοραίες αντιμεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης, μέχρι την βίαιη καταστολή από τα ΜΑΤ γυναικών εκπαιδευτικών στο Σύνταγμα.

Ακόμα και τα πρόσωπα των καθ’ ύλην αρμοδίων για την παιδεία, δεν κρύβουν την ξινίλα τους, το εκδικητικό τους μίσος για την δημόσια παιδεία, την εκπαιδευτική κοινότητα και τα παιδιά μας! Γιατί άραγε;

Τα παιδιά είναι υπέροχα! Όλα: νεογνά, βρέφη, νεολαία... Αυτά που ήταν και είναι φοιτητές/-ήτριές μου και τα καμαρώνω, αλλά και τα δικά τους παιδιά που μας γεμίζουν αισιοδοξία... Όπως έλεγε ο πατέρας μιας σοβιετικής συναδέλφου «δεν υπάρχουν ξένα παιδιά»! Απόλυτη αλήθεια! Τα παιδιά είναι υπέροχα, γιατί πρεσβεύουν το μέλλον της ανθρωπότητας! Η ανθρωπότητα είναι υπέροχη, από γενιά σε γενιά, στην προοπτική της ενοποίησής της. Η αγάπη για τον άνθρωπο και το μίσος για την απανθρωπιά είναι βασικό χαρακτηριστικό του επαναστατικού ανθρωπισμού. Αγάπη συγκεκριμένη, όχι γλυκανάλατες αφηρημένες διακηρύξεις...

Αγάπη συνυφασμένη με τον αγώνα για την απαλλαγή της ανθρωπότητας απ' ότι εμποδίζει την ωραιότερη προοπτική για τα παιδιά, απ' ότι θέτει φραγμούς στη ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του καθ' ενός και της κάθε μιας ως όρο για την αυθεντική ανάπτυξη της κοινωνίας. Εδώ έγκειται η ύψιστη φιλοσοφική αρχή: ενότητα αλήθειας, καλοσύνης και ομορφιάς, το νόημα του αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Λατρεύουμε τα παιδιά όλου του κόσμου γιατί είναι ενσάρκωση, εναργής συμπύκνωση και προσωποποίηση αυτής της πανανθρώπινης προοπτικής...

Της ελπίδας, της αγωνίας και του αγώνα ώστε αυτά να μην έχουν τους φραγμούς, τη μιζέρια, τις μονομέρειες και τους περιορισμούς των προηγούμενων γενεών και της δικής μας. Γιατί και μόνο στη θέα τους, είναι υπόμνηση της ευθύνης για την ανθρωπότητα, για τις επερχόμενες γενιές... Ευθύνης, που για τον καθ’ ένα και την κάθε μία ξεκινά από τη συνειδητή αγάπη-ανιδιοτελή αμοιβαιότητα του ζεύγους, από την συνειδητή επίγνωση του τι σημαίνει η απόφαση να τα φέρουμε στον κόσμο και να τα διαπαιδαγωγήσουμε, να βελτιστοποιήσουμε τους όρους της αυτοτελούς ολόπλευρης ανάπτυξής τους...

Ο πραγματικός δάσκαλος δεν είναι θηριοδαμαστής του καθεστώτος υποταγμένος σε κοντόφθαλμες ιδιοτελείς σκοπιμότητες. Γίνεται ο ίδιος ζωντανό παράδειγμα προμηθεϊκού δημιουργικού αγώνα, ενεργός συμμέτοχος της πάλης για τη χειραφέτηση της ανθρωπότητας. Όπως έλεγε ένας μεγαλοφυής παιδαγωγός, «το πιο σημαντικό που συνηθίσαμε να εκτιμούμε στον άνθρωπο είναι η δύναμη και η ομορφιά. Και το μεν και το δε καθορίζονται στον κάθε άνθρωπο αποκλειστικά σύμφωνα με τον τύπο της σχέσης του προς την προοπτική. Ο πιο αδύναμος άνθρωπος είναι εκείνος που καθορίζει τη συμπεριφορά του σύμφωνα με την πιο κοντινή προοπτική. Αν ικανοποιείται κάποιος μόνο με τη δική του προοπτική, ακόμα και αν η τελευταία είναι μακρινή, μπορεί να δείχνει δυνατός, ωστόσο δε μας προκαλεί την αίσθηση της ομορφιάς της προσωπικότητας και της πραγματικής αξίας της. Όσο ευρύτερη είναι η ομάδα, οι προοπτικές της οποίας είναι για τον άνθρωπο και προσωπικές του προοπτικές, τόσο πιο ωραίος και υψηλός είναι ο άνθρωπος. Να διαπαιδαγωγήσεις έναν άνθρωπο, σημαίνει να του καλλιεργήσεις δρόμους με προοπτική» (Μακάρενκο Α.Σ.).

Δημήτρης Πατέλης

Αν. καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης