«Εθνικές αξίες» και
προοπτικές ενοποίησης της ανθρωπότητας.
Δημοσιεύθηκε στο: Μηνιαία Επιθεώρηση MONTHLY REVIEW, Νο. 39 (104) Μάρτιος 2008, σελ. 89-90.
Τι είδους αξίες μπορούν να είναι «η δημοκρατία, η ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα», όταν γίνονται σημαίες των ιμπεριαλιστικών κατακτητικών πολέμων της «νέας τάξης»; Μήπως οι «ιδιαίτερες ελληνικές αξίες», οι «αιώνιες» αξίες των προγόνων μας, τα «ελληνορθόδοξα ήθη», μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο σ’ αυτές τις «αξίες» και ως στοιχεία της ταυτότητας των Ελλήνων;
Οι ποικίλων μορφών επιμέρους εκφάνσεις των πολιτιστικών καθόλου που απαντώνται στην ιστορία, φέρουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα των ιστορικά συγκεκριμένων (και χωροχρονικά περιορισμένων) σχέσεων που τις γέννησαν, και ως εκ τούτου, φέρουν και το στίγμα της μεν είτε της δε ατομικότητας, μερικότητας, είτε και μονομέρειας (κοινοτικής, εθνοτικής, εθνικής, θρησκευτικής, περιφερειακής, επιμέρους πολιτισμικής, ταξικής, κ.ο.κ.), δηλαδή, προβάλλουν πάντοτε συνυφασμένες σε μιαν αντιφατική ενότητα προοδευτικών, συντηρητικών και αντιδραστικών στοιχείων.
Μέτρο, κριτήριο της ανάπτυξης του πολιτισμού δεν είναι οι όποιες αφηρημένες αξίες, αλλά οι συγκεκριμένες πραγματικές δυνατότητες
ολόπλευρης ανάπτυξης της προσωπικότητας, μ’ άλλα λόγια ο βαθμός στον οποίο
οι υλικοτεχνικοί, κοινωνικοί, κ.ο.κ. όροι εξυπηρετούν τον σκοπό της ολόπλευρης
ανάπτυξης των δημιουργικών δυνάμεων και ικανοτήτων της προσωπικότητας του κάθε
ανθρώπου, στην προοπτική της αυθεντικής συλλογικότητας (της κοινωνικοποιημένης
ανθρωπότητας).
Ο αυθεντικός
πολιτισμός της απαλλαγμένης από την
εκμετάλλευση και την καταπίεση και από κάθε διάκριση ανθρωπότητας, δεν
θα επιβάλλεται πλέον ως οπτική, αξίες, εξουσία, κ.ο.κ. επιμέρους ομάδων,
τάξεων, εθνών και επιμέρους πόλων επί του συνόλου, αλλά θα διαχέεται στην
ολότητα της ενοποιημένης ανθρώπινης καθολικής δραστηριότητας και επικοινωνίας. Θα συνιστά έναν άλλο τύπο ανάπτυξης της
ανθρωπότητας, ως επιστέγασμα της λογικής της ιστορίας, ως διαλεκτική «άρση» (με
διατήρηση του θετικού, του καθολικού και πανανθρώπινου) της ιστορικής συμβολής εθνών,
λαών, τάξεων, κ.ο.κ.
Αναλυτικότερα βλ. τα κείμενά μου:
Οι αξίες ως εκφάνσεις των πολιτιστικών καθόλου.
Δικαιοσύνη και προοπτικές ενοποίησης της ανθρωπότητας.
Δημήτρης Πατέλης,
Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης.