Εκ νέου κρίση στο Πολυτεχνείο Κρήτης, με επικίνδυνους χειρισμούς της διοίκησης.

[Εκδοχές του δημοσιεύθηκαν: ΠΑΤΡΙΣ, 16.1.2010, http://www.patris.gr/articles/172664/ , ΑΛΦΑΒΗΤΑ 21/1/2010, http://www.alfavita.gr/ank_b/ank21_1_10_0520.php  Χανιώτικα Νέα 27.1.2010]

Τα πρόσφατα γεγονότα, με την κατάληψη του κτιρίου της διοίκησης, έρχονται σε συνέχεια και ως αποτέλεσμα ενεργειών των τελευταίων ετών, ενεργειών, για τις οποίες, δυστυχώς, δεν είναι άμοιρη ευθυνών η διοίκηση του Ιδρύματος.

Η τελευταία, ιδιαίτερα μετά το γνωστό πραξικοπηματικό τρόπο εκλογής της από 27.8.2008 (με παρουσία εξωπανεπιστημιακών τραμπούκων, κλοπή και καταστροφή των 2 εκ των 4 καλπών, αποκλεισμό 3.231 προπτυχιακών και μεταπτυχιακών εκλεκτόρων, κ.ο.κ.), δεν διαθέτει τη νομιμοποίηση εκείνη, το ηθικό και παιδαγωγικό κύρος, που θα της επέτρεπε να διασφαλίζει θεσμικά την ενότητα, την εύρυθμη λειτουργία και την προαγωγή του ερευνητικού και διδακτικού μας έργου. Έχοντας δημιουργήσει ζοφερό προηγούμενο καταστρατήγησης του Πανεπιστημιακού Ασύλου, μεσούντος του μεγαλειώδους πανεκπαιδευτικού κινήματος που οδήγησε στη ματαίωση της άρσης του άρθρου 16 του Συντάγματος (περί δημόσιου χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης), με την πρόσκληση δυνάμεων καταστολής (ΜΑΤ), χημικό πόλεμο και αιματοκύλισμα φοιτητών μας στο κέντρο των Χανίων (1.6.2006), οδήγησε έκτοτε, με σύσσωμη την αλληλεγγύη των συμπολιτών μας, στην κατάληψη του κτιρίου Παπαδόπετρου από τους φοιτητές.

Έκτοτε, το κτίριο αυτό, παρά την εγκατάλειψη και την παλαιότητά του, με σκληρή εθελοντική εργασία των φοιτητών, μετετράπη εν πολλοίς σε πολιτιστικό, συνδικαλιστικό και κοινωνικό κέντρο, ανοικτό στην κοινωνία των Χανίων, υπό τη διαχείριση του φοιτητικού συλλόγου. Θεατρικές, μουσικές, χορευτικές, λογοτεχνικές, φωτογραφικές, κινηματογραφικές, επιστημονικές, κ.ά. δραστηριότητες, βρήκαν εδώ φιλόξενη στέγη. Εκ των πραγμάτων, ο χώρος αυτός καταξιώθηκε ως οργανικό ζωντανό κύτταρο, με τη συμμετοχή εκατοντάδων μελών της κοινότητας του Ιδρύματος και συμπολιτών μας, ένα κύτταρο που προωθούσε την ώσμωση της δημιουργικότητας και της αυτενέργειας Πολυτεχνείου-πόλης. Μεγαλειώδης εκδήλωση διεθνιστικής κοινωνικής αλληλεγγύης των φοιτητών μας, ήταν η μετατροπή του κτιρίου και σε στέγη του αγώνα των μεταναστών απεργών πείνας (2008) που συγκλόνισε την κοινωνία των Χανίων. 

Ο πραξικοπηματικώς ασκών τη διοίκηση του Ιδρύματος, κ. Ι.Γρυσπολάκης, συνοδευόμενος από αστυνομικές δυνάμεις, σε περίοδο διακοπών (23.12.2009) προέβη σε διάρρηξη του κτιρίου και αλλαγή κλειδαριών, ενώ την επομένη των Χριστουγένων, με συνοδεία ΜΑΤ, προέβη σε αρπαγή και μεταφορά σε άγνωστη διεύθυνση, περιουσιακών στοιχείων και εξοπλισμού του κτιρίου (όλων των κουφωμάτων, ηλεκτρονικών υπολογιστών, βιβλίων της βιβλιοθήκης, προβολέων, επίπλων, κ.ο.κ.). Τα παραπάνω συνιστούν κατάφορη παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου, που δημιουργεί κακό προηγούμενο και δηλητηριάζει την παιδαγωγική και επιστημονική ατμόσφαιρα.

Οι ασκούντες τη διοίκηση διατείνονται ότι δεν υφίσταται θέμα ασύλου, δεδομένου ότι δεν διεξάγονται στο χώρο αυτό προγραμματισμένα μαθήματα. Προς τι αυτή η συσταλτική ερμηνεία του ασύλου; Άραγε όλες αυτές οι πολιτιστικές δραστηριότητες, οι διαλέξεις, οι συλλογικές μελέτες, τα σεμινάρια, τα μαθήματα Ελεύθερου Λογισμικού-Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα, κ.ο.κ. δεν συνιστούν εκπειδευτικό-μορφωτικό έργο; Έτσι επιβραβεύουμε την πρωτοβουλία και τη δημιουργικότητα των νέων μας;      

Σπασμωδικές κινήσεις στα όρια θεσμικοτητας-εξωθεσμικότητας, επιτείνουν την κατάσταση, παγιώνοντας την εντύπωση ότι προτάσσεται και θεσμοθετείται το “δίκαιο” των εκάστοτε επιτήδειων, που αιφνιδιάζοντας και ασκώντας βία (με “γιουρούσια” και πρακτικές μπουκαδόρων) δημιουργούν τετελεσμένα, οδηγώντας το Ίδρυμα σε επικίνδυνο φαύλο κύκλο, πέρα κι έξω από κάθε ακαδημαϊκή δεοντολογία. Συνάδουν άραγε όλα αυτά με σώφρονα και συνετή στάση πανεπιστημιακών δασκάλων, με τρεις δεκαετίες εμπλοκή-σύμφυση σε διοικητικές λειτουργίες;

Αυτές οι πρακτικές, αναγόμενες σε κυρίαρχο υπόδειγμα διδασκόντων, καταρρακώνουν το κύρος και την αξιοπιστία των τελευταίων, ακυρώνουν την όποια δημιουργικότητα της παιδαγωγικής αλληλεπίδρασης, φαλκιδεύοντας την με την κατίσχυση της εξουσιαστικής “τιμωρίας”,της τιθάσευσης, του πειθαναγκασμού. Δεν νοείται πανεπιστημιακή παιδεία που προτάσσει πρακτικές ρεβανσισμού έναντι των νέων,  πρακτικές “μαστιγίου και καρότου”. Υπάρχει μια θεμελιώδης παιδαγωγική αρχή: το κύρος του δασκάλου και ο σεβασμός προς αυτόν δεν επιβάλλεται αυταρχικά, αλλά κατακτάται με κόπο, όχι μόνο με όσα λέει εκ καθέδρας, αλλά κυρίως με όσα δηλώνει η στάση ζωής του, με τη συνέπεια λόγων και έργων, με την όλη προσωπικότητά του. Βάσει αυτής της αρχής, η συχνότητα και η ένταση της προσφυγής του δασκάλου σε αυταρχισμό, είναι αντιστρόφως ανάλογες του πραγματικού επιστημονικού και παιδαγωγικού του κύρους. Ο δάσκαλος, ακόμα και αν διαφωνεί με ενέργειες και ιδέες των φοιτητών (πράγμα καθ' όλα φυσικό), δεν επιδιώκει την εξόντωση των τελευταίων, αλλά την δια της πειθού παιδαγωγία.

Ορισμένοι, δεν συνειδητοποιούν ότι η όποια καιροσκοπική δράση που στοχοποιεί τους νέους, γεννά αντίστοιχη αντίδραση, ότι σπέρνοντας καιροσκοπικά ανέμους, είναι δεδομένο πως θα θερίσουν απρόβλεπτες θύελλες (ο Δεκέμβρης του 2008 δεν ήταν τυχαίος). Με δεδομένο το “τις ήρξατο χειρών αδίκων” και αλλεπάλληλες αυταρχικές ενέργειες, που θέτουν τη φοιτητιώσα νεολαία του Ιδρύματος στη θέση του προς εξόντωσιν εχθρού ενός άνευ όρων και ορίων “ολοκληρωτικού πολέμου”, οι συνέπειες μπορεί να είναι απρόβλεπτες.

Αναμενόμενη “συγκομιδή” αυτής της “σποράς” ήταν και η πρόσφατη ολιγοήμερη κατάληψη της διοίκησης. Διαφωνώ με το σκεπτικό της αυτόκλητης ανάληψης τέτοιου τύπου δράσης, ερήμην των συλλογικών οργάνων του Ιδρύματος (γεγονός που, ευτυχώς, συνειδητοποιήθηκε έγκαιρα), αλλά οφείλω να κατανοήσω την αγανάκτηση και την οργή που γεννούν παρόμοιες ενέργειες ακραίου διοικητικού αυταρχισμού.

Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο κ. Γρυσπολάκης εξέφρασε την ετοιμότητά του να ενοικιάσει κτίριο στο κέντρο της πόλης για να στεγάσει τις προαναφερθείσες δραστηριότητες που φιλοξενούσε το κτίριο Παπαδοπέτρου. Εξακολουθεί να επικαλείται ως θέσφατο κάποια απόφαση της Συγκλήτου για χρήση του ως άνω κτιρίου από εργαστήρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Κατ' αρχάς, οι αποφάσεις της Συγκλήτου (αυτών που αφορούν τη χρήση κτιρίων συμπεριλαμβανομένων) δεν είναι θέσφατα, αλλά αναπροσαρμόζονται σε συνάρτηση με τις εκάστοτε ερευνητικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές ανάγκες του Ιδρύματος. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της αυθαίρετης παραχώρησης από τους ασκούντες τη διοίκηση της μερίδας του λέοντος του κτιρίου Επιστημών (εξ' υπαρχής κατασκευασμένου και προοριζόμενου για το Γενικό Τμήμα) στο Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Η.Υ., ως επιστέγασμα μιας αγοραίας “αξιολόγησης” συνεισφοράς και αναγκών. Όσο αφορά δε το επίμαχο κτίριο Παπαδόπετρου, οι αλλεπάλληλες αλλαγές προθέσεων χρήσης και οι παλινωδίες της διοίκησης είναι εντυπωσιακές: ήταν ενοικιαζόμενο σε ιδιώτη επιχειρηματία, και στη συνέχεια προοριζόταν διαδοχικά για στέγη των Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος, έδρα Εταιρείας Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων, έδρα του κόμβου Ευρυζωνικών Δικτύων και τελικά -έδρα εργαστηρίων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων... Εγείρεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: εφ' όσον θα διατεθούν ούτως ή άλλως πόροι για ενοικίαση κτιρίου, γιατί να μη διασφαλιστεί χώρος πλησίον της Αρχιτεκτονικής, ώστε να μη ταλαιπωρούνται με επιπρόσθετες μετακινήσεις (λόγω επιπλέον διασποράς δραστηριοτήτων) οι συνάδελφοι, το προσωπικό και οι φοιτητές της Αρχιτεκτονικής;

Με δεδομένη την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, προς εκτόνωση της έντασης, είναι σκόπιμο η Σύγκλητος να αποφασίσει την ανακαίνιση του Μεγάρου Παπαδόπετρου, ώστε θεσμικά πλέον (και όχι τελώντας υπό κατάληψη), να μετατραπεί -υπό όρους συνδιαχείρισης όλων των συλλόγων του Πολυτεχνείου και της Συγκλήτου- σε πολιτιστικό και κοινωνικό κέντρο της κοινότητας του Ιδρύματος, ανοικτό και στην κοινωνία των Χανίων.

Υπάρχει ωστόσο και ένα έκδηλο πλέον μείζον ζήτημα. Τα προβλήματα του Ιδρύματος και της Ανώτατης Παιδείας είναι πολλά και περίπλοκα. Τα τελευταία χρόνια, όπως διαπιστώνεται σε συζητήσεις εντός και εκτός του Ιδρύματος (παρά την αδυναμία έκφρασης και το διάχυτο φόβο που τείνει να επικρατεί), οι νυν ασκούντες τη διοίκηση υπό τον κ. Ι. Γρυσπολάκη, με τη σπουδή τους να είναι βασιλικότεροι του βασιλέως (της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας) στην αντιμεταρρύθμιση, αδυνατούν να λύσουν αυτά τα προβλήματα. Η αδυναμία τους δεν έγκειται στο ότι απλώς είναι μέρος των προβλημάτων, αλλά στο ότι εκ των πραγμάτων, με τις ενέργειες, τον αυταρχισμό και την αυθαιρεσία  που χαρακτηρίζουν πράξεις και παραλείψεις τους, είναι οι ίδιοι πλέον βασικό αίτιο που προκαλεί και οξύνει εμπρηστικά προβλήματα. Δημιουργούν πλέον την αίσθηση μαθητευόμενων μάγων, που δεν είναι εις θέση να ελέγξουν τα στοιχειά που ενεργοποιούν. Το πρόβλημα δεν είναι προσωπικό. Είναι πρωτίστως θεσμικό, επιστημονικό και παιδαγωγικό.

Η μόνη σοβαρή κίνηση εκ μέρους τους, εν όψει και της εκδίκασης της σχετικής προσφυγής στο Συμβούλιο Επικρατείας, θα ήταν να παραιτηθούν, ώστε να δρομολογηθεί μια διάδοχη κατάσταση, που ενδέχεται να αποκαταστήσει στοιχειώδες ακαδημαϊκό πνεύμα και κλίμα πανεπιστημιακής διαλογικότητας στο πολύπαθο Ίδρυμά μας. Όσο η κατάσταση αυτή θα χρονίζει, θα κακοφορμίζει περαιτέρω και θα καθιστά βαρύτερη την ευθύνη, όχι μόνον αυτού του τύπου της διοίκησης, αλλά και όσων εξ ημών καθίστανται συνένοχοι με την ανοχή και την αδράνειά τους.

Διοικήσεις και πανεπιστημιακοί έρχονται και παρέρχονται. Εκείνο που έχει τη μείζονα σημασία είναι η διαγενεακή παρακαταθήκη παιδείας και πολιτισμού που λόγω και έργω κληροδοτούμε στις επόμενες γενεές.

Με τιμή

Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας

Δημήτρης Πατέλης