Διάλεξη στα πλαίσια μεταπτυχιακού μαθήματος του Πολυτεχνείου Κρήτης (12.9.2012), με θέμα:

«Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ ΜΟΡΦΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ανάγκες, κοινωνικές τάξεις και κοινωνικά συμφέροντα.

Πολιτικές σχέσεις (κυριαρχίας-υποταγής) και η εξουσία ως βασικό διακύβευμα κάθε πολιτικής. Εξουσία τίνος, υπέρ τίνος, εναντίον τίνος, προς επιβολή τι σκοπών, προς επίτευξη ποιών προοπτικών; Το ερώτημα "ποιος, ποιόν;" ως βασικό ερώτημα της πολιτικής.

Ο αγώνας για κατίσχυση (εν πολλοίς ζωωδών) συμφερόντων και η πολιτική ως "ανήθικη" και "βρώμικη" δουλειά. Η πολιτική ως συγκρουσιακό πεδίο. Σύγκρουση (πολεμική) και ειρήνη, καταστολή και συναίνεση.

Ηθικο-πολιτική ηγεμονία και διεκδίκηση κυριαρχίας στο συσχετισμό δυνάμεων. Η ανάδειξη της πολιτικής στη διαμόρφωση της κοινωνίας (ταξικές κοινωνίες) και η μέγιστη σχετική αυτονόμηση της πολιτικής επί κεφαλαιοκρατίας. Η άρση των ιδιοτελών συμφερόντων ως όρος άρσης της πολιτικής.

Τα πολιτικά διακυβεύματα της Ιστορικής Εποχής και της Πολιτικής συγκυρίας (ως χωροχρονικής συμπύκνωσης της εποχής).

Τα βασικά κριτήρια προσδιορισμού της συγκυρίας:

1.               Το αντικείμενο της πολιτικής (η κοινωνία ως όλο προς εν μέρει ή εν συνόλω μεταβολή-προοδευτικό μετασχηματισμό ή προς διαχείριση ως έχει, προς συντήρηση-οπισθοδρόμηση),

2.               Τα εκάστοτε ιστορικά συγκεκριμένα υποκείμενα της πολιτικής. Τα συμφέροντα και η πολιτική έκφανση-εκπροσώπησή τους.

3.               Ο βαθμός επιστημονικής ή μη διάγνωσης και συνειδητοποίησης συμφερόντων, διακυβευμάτων και προταγμάτων. Η αναγκαιότητα επιστημονικής θεωρίας ως αντικειμενική περιγραφή, εξήγηση και πρόγνωση της κοινωνίας και των προοπτικών της, σε βαθμό ευθέως αντίστοιχο της ανάγκης ριζικού μετασχηματισμού. Η χρήση της θεωρίας για την εκπόνηση πολιτικού προγράμματος και ιδεολογίας (ιδεών που γίνονται υλική δύναμη ως κτήμα των "μαζών"), στρατηγικής και τακτικής. Πολιτική συνείδηση και ασυνείδητο (επιστημονική θεωρία, ιδεολογία, προπαγάνδα, ιδεολογήματα, αυταπάτες, εξαπάτηση, δημαγωγία και χειραγώγηση.

4.               Τα επίπεδα, τα (συλλογικά-οργανωτικά, υλικά, ιδεατά και προσωπικά) μέσα συγκρότησης του υποκειμένου (των υποκειμένων) και οι τρόποι πρακτικής άσκησης πολιτικής.

5.               Η ιστορικότητα και η "χωροταξία" των μορφωμάτων πολιτικής εκπροσώπησης-διαμεσολάβησης των συμφερόντων. Το φάσμα μορφωμάτων εντός του εκάστοτε διπόλου "Δεξιά – Αριστερά". Τα αντικειμενικά κριτήρια οριοθέτησης της πολιτικής στάσης με βάση τη στάση έναντι της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων και των κυρίαρχων συμφερόντων, υπέρ ή κατά των "Επάνω" ή των "Κάτω", υπέρ ή κατά αυτών που ασκούν την εκμετάλλευση-κυριαρχία-καταπίεση ή υπέρ εκείνων που τις υφίστανται. Συντήρηση, οπισθοδρόμηση, ριζοσπαστικότητα, προοδευτικότητα, επαναστατικότητα.

6.               Η δυναμική των αμοιβαίων ετεροπροσδιορισμών των υποκειμένων, των μορφωμάτων, των ιδεολογικών ταυτοτήτων, των μέσων και των τρόπων διεξαγωγής του αγώνα.
Οι όροι παγίωσης-γραφειοκρατικοποίησης-ενσωμάτωσης των πολιτικών μορφωμάτων σε μακροχρόνιες σχετικά ειρηνικές περιόδους, με συνακόλουθη εργαλειοποίηση της θεωρίας και υποβάθμισή της σε προπαγάνδα, με δογματικές αγκυλώσεις και εμπλοκές σε άκαμπτα στερεότυπα-ιδεολογήματα και η νομοτελής τάση μετατόπισης σχεδόν του συνόλου του φάσματος πολιτικής εκπροσώπησης προς τα "δεξιά", προς καθεστωτισμό.

7.               Η αντιστοίχηση τρόπων, μέσων και σκοπών στην πολιτική. Η επιτήδεια απάτη και η εξαπάτηση-χειραγώγηση εκ μέρους των “Επάνω”, σε συνδυασμό με τις αυταπάτες (άγνοια, αδράνεια κ.ο.κ.) των “Κάτω” ως κύριο μέσο επιβολής και κυριαρχίας ιδιοτελών συμφερόντων και τα ιδεολογήματα της ψευδοκοινότητας (τα ιδιοτελή συμφέροντα ως δήθεν “κοινά”, “του λαού”, “του έθνους”, “της πατρίδας”, “της Ενωμένης Ευρώπης των λαών” κ.ο.κ.). Η πολιτική κυριαρχία στο συσχετισμό δυνάμεων μέσω συνειδητής ή/και ασυνείδητης ενεργού συστράτευσης ή παθητικοποίησης, αδιαφορίας για τα κοινά, απολίτικης συναίνεσης δια της “σιωπηράς πλειοψηφίας”.

Η διαμόρφωση και αναπαραγωγή ορισμένου τύπου οργανωτικού στελέχους, με βάση την άκριτη πίστη, υπακοή και εκτελεστικότητα στην εκάστοτε ηγεσία και στην "πάντοτε σωστή γραμμή της τελευταίας" ("κομματόσκυλο"). Τα "κομματόσκυλα" παντός καιρού, σημαίας ευκαιρίας και οι μετεγγραφικές τους επιδόσεις ως διακομματικοί ιμάντες καθεστωτικού εκφυλισμού.

Η βαθμιαία απόσπαση των γραφειοκρατικοποιημένων μηχανισμών μορφωμάτων πολιτικής οργάνωσης-εκπροσώπησης των συμφερόντων από τους "Κάτω" ως βασική ομάδα αναφοράς και οι τάσεις α) μετατροπής της γραφειοκρατικής ιεραρχίας σε κύρια ομάδα αναφοράς και της αυτοαναπαραγωγής της θέσης και του ρόλου της σε βασικό περιεχόμενο της πολιτικής τους ή/και β) συστημικής ενσωμάτωσής τους σε καθεστωτικούς θεσμούς με βαθμιαία μετατροπή των τελευταίων σε καθοριστική ομάδα αναφοράς (σπουδή στο "θεσμικό" τους ρόλο, εμμονή στον "κοινοβουλευτικό κρετινισμό" κ.ο.κ.). Η διάσταση λόγων και έργων, διακηρύξεων και πρακτικής αποτελεσματικότητας με όρους ηθικοπολιτικής ηγεμονίας και συσχετισμών δυνάμεων. Η επίταση των αγκυλώσεων με άγονους αλληλοαναπαραγόμενους ετεροπροσδιορισμούς.

Παραδείγματα από τη νομοτελή καθεστωτική μετάλλαξη πάλαι ποτέ επαναστατικών κομμάτων.

Η κρισιακή κοινωνικοοικονομική και πολιτική συγκυρία και η διάγνωσή της, βάσει της αύξουσας αναντιστοιχίας όλων των παραπάνω κριτηρίων της συγκυρίας, όλων των όρων συνειδητοποίησης, οργάνωσης και άσκησης της πολιτικής με μια πραγματικότητα που προβάλλει ως όλο και λιγότερο ελεγχόμενη - διαχειρίσιμη και οδηγεί αφ' ενός μεν σε εκφυλισμό και "απονομιμοποίηση" των "Επάνω", αφ' ετέρου δε, σε ριζοσπαστικοποίηση των "Κάτω". Η αναγκαία και νομοτελής αναβάθμιση της πολιτικοποίησης και της εν γένει συνειδητότητας των θιγόμενων από την κρίση και η προοπτική μετεξέλιξης της κρισιακής συγκυρίας σε προεξεγερσιακή και προεπαναστατική και η συνακόλουθη πόλωση των δυνάμεων σε επαναστατικές και αντεπαναστατικές.

Η ανάγκη συγκεκριμενοποίησης της διαλεκτικής της κρισιακής δυναμικής, πέρα από τον στατικό εντοπισμό-απαρίθμηση των συμπτωμάτων της επαναστατικής κατάστασης.

Η κρισιακή πολιτική συγκυρία προβάλλει και ως κρίση ιδεολογικοπολιτικής εκπροσώπησης λόγω α) της ραγδαίας ριζοσπαστικοποίησης των μαζών (μέχρι πρότινος απολίτικων ή καθεστώτικών αναφορών) και β) λόγω ιδεολογικοπολιτικής και οργανωτικής δυσκαμψίας των διαθέσιμων μορφωμάτων και της εμμονής τους σε αναντίστοιχες της νέας συγκυρίας και των βαθύτερων αναγκών του λαού νοοτροπίες και συμπεριφορές. Η ανάγκη επίλυσης-άρσης των διακυβευμάτων της κρισιακής κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής συγκυρίας στην κατεύθυνση της διαλεκτικής άρσης, ανασυγκρότησης και επαναθεμελίωσης όλων των αναντίστοιχων όρων για τη βέλτιστη διεξαγωγή του αγώνα της εποχής και της συγκυρίας, στην κατεύθυνση της εκάστοτε βέλτιστης ώθησης της ριζοσπαστικοποίησης των "κάτω" και ο ιστορικά συγκεκριμένος επαναπροσδιορισμός του πραγματικού (και όχι φραστικού) μετώπου της αριστεράς.

Οι δυσκολίες συνειδητοποίησης και πολιτικής συγκρότησης του υποκειμένου στη μεταβατική περίοδο (ιδιαίτερα σε χώρες της περιφέρειας του ανεπτυγμένου κεφαλαιοκρατικού συστήματος και σε "ασθενείς κρίκους"), όπου η εκτελεστική χειρωναξία δεν είναι πλέον η στατιστικά κυρίαρχη και άγουσα μορφή μισθωτής εργασίας, ενώ η ανανεούμενη και διανοητικοποιούμενη εργασία δεν έχει ακόμα καταστεί στατιστικά κυρίαρχη και άγουσα μορφή μισθωτής εργασίας.

Η αδρανειακή δυσκαμψία των μορφωμάτων πολιτικής οργάνωσης που είναι κατάλοιπα και ιστορικά κληροδοτήματα (με εξαιρετικά πολύτιμη κατά τα λοιπά εμπειρία) ηττημένων αγώνων του παρελθόντος.

Η μετωπική συγκρότηση ως αναγκαία μεταβατική μορφή (ενότητα δράσης επί ζωτικής σημασίας βραχυ-μεσοπρόθεσμων σκοπών με ανοικτό το πεδίο της διεκδίκησης ηθικοπολιτικής ηγεμονίας για τα περαιτέρω).

Η ιστορική ευθύνη της μη έγκαιρης και βέλτιστης ανταπόκρισης στη μοναδικότητα της κρισιακής συγκυρίας.

Πολιτική, επιστήμη και λοιπές μορφές της κοινωνικής συνείδησης.

Πολιτική, ηγεσία και προσωπικότητα. Συλλογική και ατομική ευθύνη.