http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=4670&subid=2&pubid=276476

ΗΜΕΡΗΣΙΑ Τρίτη, 16 Ιανουαρίου 2007

Τι συνιστά πρόοδο για το Πανεπιστήμιο;

Γράφει ο Δημήτρης Πατέλης: Επίκουρος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης.

Είναι εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίο κυβέρνηση, αξιωματική συμπολίτευση και ποικίλοι υποστηρικτές τους, διαστρεβλώνουν την ουσία της αντιπαράθεσης που έχει προκύψει στα πανεπιστημιακά πράγματα, παρουσιάζοντας τις θεσμικές αλλαγές που επιχειρούνται ως συνώνυμες της προόδου και της ανάπτυξης και όσους έχουν αντιρρήσεις, ως οπισθοδρομικούς, αντιδραστικούς, ιδιοτελείς και φαύλους. Είναι σημείο των χαλεπών καιρών, οι δυνάμεις της αντίδρασης να αυτοπροβάλλονται ως προοδευτικές, κατασυκοφαντώντας κάθε φωνή πραγματικής προόδου ως δήθεν αντιδραστική.

Οι αλλαγές αυτές, που αφορούν την ουσία της επιστήμης, το πρότυπο του αυριανού επιστήμονα-εργαζόμενου και τον θεσμικό χαρακτήρα του Πανεπιστημίου, προβάλλονται δίκην φυσικού φαινομένου, ως κοινωνικά, ιδεολογικά και αξιολογικά ουδέτερες διευθετήσεις τεχνικού χαρακτήρα. Μήπως όμως συνδέονται και με συγκεκριμένα ιδιοτελή συμφέροντα; Υπάρχει ή δεν υπάρχει σύγκρουση κοινωνικών συμφερόντων και στρατηγικών ως προς τον χαρακτήρα, τις ιεραρχήσεις και τις κατευθύνσεις της εκπαίδευσης και της έρευνας; Γιατί η συνέπεια στις αρχές της εξέτασης των πανεπιστημιακών πραγμάτων βάσει της επιστημονικής έρευνας και των πραγματικών αναγκών χειραφέτησης της ανθρωπότητας είναι «συντηρητική, δογματική και αποστεωμένη», ενώ η άκριτη υιοθέτηση των επιστημονικά ανυπόστατων και κοινωνικά δολίων, καταστροφικών και ανάλγητων δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού συνιστά ένδειξη μιας υπεράνω δογμάτων επιστημονικής εμβρίθειας, προόδου και κοινωνικής ευαισθησίας; Σε ποια επιστημονική και ανθρωπιστική βάση στηρίζεται το δόγμα που ταυτίζει την πρόοδο με τα ιδιοτελή συμφέροντα της ελίτ των ισχυρότερων δυνάμεων της αγοράς;

Πόσο στοργικός είναι ο γονέας, ο οποίος έχοντας καταδικάσει σε υποσιτισμό και ένδεια το τέκνο του (το Δημόσιο Πανεπιστήμιο), δεν αρκείται σε απαξιωτικές λοιδορίες εναντίον του, αλλά «για την αναβάθμισή του δια του ανταγωνισμού» σπεύδει να σκαρώσει ένα άλλο, προκαθορίζοντας ότι αυτό το δεύτερο δεν θα μπουκώνεται απλώς πανταχόθεν, αλλά θα τροφοδοτείται και από τα συρρικνούμενα ευτελή τροφεία του υποσιτισμένου;

Καθιστάμενη άμεση παραγωγική δύναμη, η επιστήμη γίνεται καθολική δημιουργική δύναμη της ανθρωπότητας, η απρόσκοπτη ανάπτυξη της οποίας απαιτεί την βέλτιστη χειραφέτησή της από απόπειρες επιβολής αγοραίων και συγκυριακών ιδιοτελών συμφερόντων και σκοπιμοτήτων, και από αντίστοιχες κατασταλτικές εξουσιαστικές παρεμβάσεις. Για τους ως άνω λόγους, η σχετική διοικητική αυτονομία-αυτοτέλεια του πανεπιστημίου (η οποία λόγω ιδιότυπων ιστορικών συνθηκών, στην χώρα μας είναι συνδεδεμένη με τον δημόσιο χαρακτήρα του) και το πανεπιστημιακό άσυλο, είναι θεσμικές κατακτήσεις, αναγκαίες (αλλά όχι ικανές) για την ίδια την ύπαρξη της επιστήμης, αλλά και για την επιτέλεση μιας ευρύτερης και βαθύτερης λειτουργίας της ακαδημαϊκής κοινότητας και του κοινωνικού ρόλου του Πανεπιστημίου, όχι ως παραρτήματος μετρήσιμης αποδοτικότητας κερδώων δράσεων, αλλά ως χώρου, εντός του οποίου και μέσω του οποίου η κοινωνία στοχάζεται και αναστοχάζεται τα βαθύτερα προβλήματα και τις προοπτικές χειραφέτησής της, από ένα επίπεδο επιστημονικά θεμελιωμένης δημόσιας καθολικότητας, στο οποίο οιονεί αίρεται η μονομέρεια των επιμέρους ιδιωτικών-ιδιοτελών συμφερόντων ατόμων, ομάδων και θεσμικοτήτων.

Ποια σκοπιμότητα μας υπαγορεύει την αντικατάσταση της νυν ζοφερής πραγματικότητας με μια χειρότερή της;