ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Το βιβλίο αυτό είναι απότοκο μιας σειράς ξεχωριστών εργασιών, στις οποίες επιχειρούταν η κριτική εξέταση των κυριότερων απόψεων περί σοβιετικής γραφειοκρατίας και σοβιετικού καθεστώτος. Η θεματική συνάφεια μεταξύ τους και η ανάγκη για σφαιρικότερη πραγμάτευση του προβλήματος μας οδήγησε τελικά στο εγχείρημα της συγγραφής ενιαίου έργου με το συνδυαστικό θέμα: Το φαινόμενο της γραφειοκρατίας και η κοινωνική φύση της ΕΣΣΔ.

Την απαρχή αυτής της μελέτης αποτέλεσαν οι συζητήσεις και οι κοινοί προβληματισμοί αναφορικά με τις αντιφάσεις του σοβιετικού καθεστώτος και τα αίτια της ανατροπής του των μελών της διεθνούς ερευνητικής ομάδας «Λογική της Ιστορίας», που διαμορφώθηκε γύρω από το σοβιετικό φιλόσοφο Β. Α. Βαζιούλιν, την περίοδο 1989-1991, και στην οποία από τότε συμμετέχει ο συγγραφέας.

Το θέμα με το οποίο καταπιανόμαστε παρουσιάζει πολλές δυσκολίες, εκ των οποίων οι πιο σημαντικές ίσως να είναι, αφενός,το γεγονός ότι πρόκειται για τη διερεύνηση ενός νέου κοινωνικού σχηματισμού πράγμα που απαιτεί νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις και,αφετέρου, το ότι η φορτισμένη ιδεολογικά και πολιτικά ατμόσφαιρα που το περιβάλλει - προφανώς αναπόφευκτη, γεμάτη όμως από προκαταλήψεις, δογματικές βεβαιότητες, στερεότυπες κρίσεις, απλουστεύσεις και σχηματοποιήσεις - δυσχεραίνει σημαντικά τη νηφάλια επιστημονική έρευνα.

Η δική μας εργασία δεν είναι, βέβαια, ιδεολογικά «ουδέτερη»: η αναφορά μας στο σοσιαλισμό εδράζεται στην πεποίθηση ότι πρόκειται όχι μόνο για ένα φαινόμενο του πρόσφατου παρελθόντος αλλά και για το ζητούμενο του παρόντος και του μέλλοντος. Επίσης, η παρούσα εργασία απέχει πολύ από μια εξαντλητική μελέτη του σοβιετικού καθεστώτος. Προσπαθήσαμε, ωστόσο,να παρουσιάσουμε μια ερμηνεία του γραφειοκρατικού φαινομένου στην ΕΣΣΔ αρκετά διαφορετική από αυτές που είναι κυρίαρχες σήμερα, δίνοντας έμφαση στα αντικειμενικά αίτια που το γέννησαν και το αναπαρήγαγαν. Το βαθμό επιτυχίας ή αποτυχίας του εγχειρήματος μας θα τον κρίνει τελικά ο αναγνώστης.