Για τον πρώτο σύντροφό μου, τον Άγγελο Αναστασίου

[Δημοσιεύθηκε στο Ριζοσπάστη, 19.4.2008, σ.27] http://www2.rizospastis.gr/page.do?publDate=19/4/2008&id=9663&pageNo=27&direction=-1

Μάθαμε απ’ την εφημερίδα ότι «Έφυγε» χτες από τη ζωή ο παλαίμαχος κομμουνιστής Άγγελος Αναστασίου.

Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω κι εγώ για τον δικό μου σύντροφο τον Άγγελο. Δεν θα σας πω λεπτομέρειες γι την αγωνιστική ζωή του, στοιχεία απ’ την οποία θα βρείτε στη λακωνική ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ (Ριζοσπάστης 16.4.2008). Δεν θα βρεθεί αγώνας αποφασιστικός του εθνικοαπελευθερωτικού και επαναστατικού κινήματος που να μην ήταν πρωτοπόρος. Ο ίδιος δεν μιλούσε γι’ αυτά. Είχε εκείνη τη σεμνότητα του αυθεντικού λαϊκού αγωνιστή, που έχει τον αγώνα τρόπο ζωής του και θεωρεί άσκοπη περιαυτολογία την όποια ανάδειξη της δικής του συνεισφοράς.

Τα ανδραγαθήματά του τα μάθαινα στη γειτονιά μας από παιδί ακόμα και αργότερα απ’ τους συντρόφους που τον γνώρισαν στις μάχες.

Ήταν ο παιδικός μου θρύλος. Ήταν ο άνθρωπος «επικίνδυνος κομμουνιστής» για την αστική εξουσία, τις αρχές, τους χαφιέδες και τα τσιράκια τους. Ο θρύλος του κυκλοφορούσε ψιθυριστά από στόμα σε στόμα, παρά τις αλλεπάλληλες παρατεταμένες φυλακίσεις και εξορίες του, παρά την εξαφάνισή του για συνωμοτικούς λόγους σε καιρούς παρανομίας. Ήταν ο πρώτος σύντροφός μου.

Το σπίτι του είναι ακριβώς δίπλα στο πατρικό μου. Μικρό παιδί θυμάμαι το δέος με το οποίο τον πρωτοαντίκρισα μετά από κάποια εξαφάνισή του. Δεν θα ξεχάσω το βλέμμα του, την γλυκύτητα και τον ανθρωπισμό να αναβλύζει απ’ όλη την ύπαρξη του αυθεντικού επαναστάτη, που δεν κουραζόταν από τα ατελείωτα αφελή παιδικά μου ερωτήματα.

Δεν θα ξεχάσω τον γδούπο από τα άρβυλα των ΕΣΑτζήδων και το βρόντημα της πόρτας του πατρικού μου μεσ’ τα μεσάνυχτα, με τη μάνα μου έγκυο στο μικρό μου αδελφό. «Που τον κρύβετε;» ούρλιαζαν, σπρώχνοντας την μάνα και τον πατέρα μου. Δεν θα ξεχάσω την αγαλλίαση που νοιώσαμε όταν επιβεβαιώσαμε ότι για άλλη μια φορά τους είχε ξεφύγει πηδώντας από ταράτσα σε ταράτσα.

Επί χούντας, απέναντί μας ένας «καλός» γείτονας είχε παραχωρήσει σε ασφαλίτες μέρος του σπιτιού του ως παρατηρητήριο. Όλα ήταν μάταια. Ο Άγγελος μέχρι και κρύπτες είχε κατασκευάσει σε διπλούς τοίχους για παράνομο υλικό. Πάντα τους ξέφευγε…

Δεν θα ξεχάσω τα λόγια του στις ατελείωτες συζητήσεις που ξεκίναγα μαζί του από παιδί και αργότερα, στην εφηβεία, όταν δούλευε στην Κ.Ο.Π. Δεν ήταν σπουδαγμένος διανοούμενος. Ήταν εργάτης κομμουνιστής. Ήξερε όμως να θέτει απλά και σταράτα τα ουσιώδη. Ατελείωτες συζητήσεις για το σοσιαλισμό και όταν ερχόμουν στην Ελλάδα, τον καιρό που είχα την τύχη να με σπουδάζει ο λαός της πρώτης νικηφόρας σοσιαλιστικής επανάστασης. Ένιωθα την αγάπη και την ανησυχία του, μη τυχόν και καβαλήσω το καλάμι της μικροαστικής διανόησης και ξεστρατίσω απ’ το δρόμο του κινήματος.

Ήταν απ’ τους ανθρώπους που έχουν τα ιδανικά τους τρόπο ζωής, στάση ζωής. Καμία σχέση μ’ εκείνους που αλλάζουν ιδεολογίες στην κάθε καμπή της ιστορίας σα να’ ναι πουκάμισα, έτσι για να συνταχθούν με τους εκάστοτε ισχυρούς. Η ζωή του όλη ήταν το δίκιο του αγώνα. Ήταν πάντα εκεί, αλύγιστος στις δοκιμασίες, ακλόνητος στις επάλξεις, με τη Θοδώρα πάντα στο πλευρό του. Παλικαρίσια πάλεψε και με την ύπουλη αρρώστια που τον κατέτρωγε τα τελευταία χρόνια.

Μα γιατί λέω «ήταν»; Μήπως έφυγε ο Άγγελος; Μήπως φεύγουν οι αυθεντικοί λαϊκοί αγωνιστές, οι προ-Άγγελοι του κομμουνισμού απ’ τη ζωή του κινήματος;

Δεν έφυγες Άγγελε. Ζεις στις καρδιές μας. Έγινες κι εσύ ένας απ’ τους χιλιάδες φάρους στο δρόμο για την απελευθέρωση του κόσμου της δουλειάς, στο δρόμο για τον κομμουνισμό.

Χανιά 16.4.2008.

Δημήτρης Πατέλης

Επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης.